O historii i teraźniejszości Krynicy

Pragnąc podkreślić historyczne znaczenie tamtego faktu warto zacytować zapis aktu nabycia gruntu, który znajdował się w zarządzie zdrojowym w Krynicy:
Zapis, mocą którego my niżej na podpisie wyrażeni poddani wsi Krynicy F. R. Państwa Muszyńskiego z zezwolenia wysoko gruntownej Zwierzchności i stwierdzeniem Prześwietnego c.k. Urzędu Cyrkularnego Wiel. Imci Panu Komisarzowi Cyrkularnemu V. Stix niektóre części gruntu przy tutejszej wodzie kwaśnej, a właśnie od roli Sydorową zwanej, na niej też woda kwaśna się znajduje, w płaszczyźnie na 1236 sążni kw. za 53 zł. polskie od roli Smerekowej poniżej tejże wody kwaśnej w płaszczyźnie na 1236 sążni kw. za 51 zł. polskich, od roli Pańkowej powyżej tejże studni w płaszczyźnie 1236 sążni kw. za 50 zł. polskich, zaś od roli Sowowej powyżej dopiero namienionego kawałka gruntu w płaszczyźnie na 1224 sążni za 50 zł. polskich. Razem 4920 sążni kw. za 204 zł. polskie. Mówię cztery tysiące dziewięćset dwadzieścia sążni kwadratowych gruntu z naszych rąk tak nazwanych Pomiarków za dwieście cztery złote polskie, wiecznymi czasy wypuszczamy i oraz rzeczoną kwotę kupna 204 zł. pol. jakośmy z rąk tegoż W. Imci P. Komisarza V. Stix gotowo rzetelnie odebrali, niniejszym kwitujemy. Działo się w Krynicy dnia 24 kwietnia 1793 roku. /tu podpisy 14 włościan krynickich/. Jako przytomny tego aktu kupna będący, podpisem mojej własnej ręki stwierdzam: Antoni Tylowicz z miasta Muszyny obywatel. W przytomności Urzędu Miejscowego Wójtowskiego: Piotr Petryszak, wójt. Paweł Petryszak, wójt teraźniejszy. /pieczęć na laku/.

Komisarz Stix V. Saunbergen po nabyciu tegoż gruntu zajmuje się przede wszystkim uporządkowaniem najbliższego otoczenia źródła. Zabezpiecza je przed zalewem potoku Kryniczanka, budując tamy pozwalające na przesunięcie koryta potoku dalej od źródła. Wznosi na zakupionym gruncie pierwszy dom drewniany z trzema pokojami dla gości i stajnią dla zdrożonych koni. Stały się one zaczątkiem uzdrowiskowej infrastruktury. W roku 1797 komisarz odchodzi z Krynicy pozostawiając nabyte dobra, po zwrocie kosztów zakupu, zarządowi kameralnemu dóbr Muszyńkich. W nieodległym czasie wymieniony zarząd ogłasza licytację na wydzierżawienie krynickiego zdroju. Niestety, w przeciągu dwóch lat nie zgłasza się żaden dzierżawca, głównie z powodu braku urządzeń kąpielowych. W 1803 roku podejmuje decyzję o budowie domu z sześcioma pokojami oraz 9-komórkami łaziebnymi. Zawarł również umowę z Andrzejem Rothem na budowę karczmy i stajni murowanej kosztem 2596 zł.r. Dopiero wówczas znalazł się pierwszy dzierżawca – Jan Hecht, który objął zakład krynicki za roczną opłatą 251 zł.r. oraz dodatkowo 40 zł.r. za wyszynk wina. Niestety dzierżawa nie przynosiła spodziewanych dochodów i pomimo, iż umowa zawarta była na 12 lat, po roku dzierżawca porzucił Krynicę.


Mała frekwencja powoduje, że Gubernium Galicyjskie przysyła komisję celem zdania sprawy ze stanu zdrojowiska. Komisja ta pod przewodnictwem profesora Uniwersytetu Krakowskiego, Schultesa przebywała w Krynicy od 8 do 14 października 1806 roku wydając stosowne projekty i rady jak należy urządzić uzdrowisko. Prof. Schultes dokonuje dokładnej analizy wody ze zdroju głównego, którą ogłasza drukiem w Wiedniu w 1807 roku. Opierając się na doświadczeniach uzdrowisk austriackich i czeskich, udzielił władzom galicyjskim fachowych rad dotyczących dalszego rozwoju zdrojowiska.

Rady te zostały przyjęte a projekty stopniowo wprowadzane w życie. Najważniejszymi z nich były:

  • budowa dróg łączących Krynicę z Nowym Sączem i Duklą
  • budowa nowych łazienek i domów mieszkalnych dla pensjonariuszy
  • ustanowienie stałego lekarza zdrojowego w Krynicy
  • nowe ocembrowanie zdrojów mineralnych
  • założenie parku i ustanowienie ogrodnika zakładowego
  • usypanie wzdłuż całej doliny wału obronnego przeciwko zalewowi Kryniczanki, który służyłby zarazem jako droga wiodąca do Muszyny
  • założenie fabryki kamionek, dla rozsyłki wody krynickiej.

Komisja zalecała już wówczas utworzenie rejonu ochronnego dla zdroju głównego, zabraniając wszelkich robót ziemnych w odległości bliższej jak 150 kroków. 13 czerwca 1807 roku rząd wydaje reskrypt mówiący, iż urządzenia i budowle przeznaczone do celów leczniczych w Krynicy i wokoło niej uznaje się jako zakład kąpielowy. W 1808 roku powstała w Krynicy-Zdroju, pierwsza na ziemiach polskich rozlewnia wody mineralnej. Jej produkcja rozwijała się także w okresie międzywojennym, kiedy istniało w Polsce 9 rozlewni, butelkujących w 1935 roku. ok. 400 tys. litrów wody rocznie.

0 0 głosy(ów)
Oceń
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments